گل صد توماني
|
|
|
|
| |
|
|
از زمان های قدیم در کشور چین گل صد تومانی را مظهر قدرت، ثروت و سعادت می شناختند حتی بعضی از گونه های آن را مانند Paeonia Lactiflora با طلا می سنجیدند باغبان چینی در قرن چهارم میلادی صدها وارتیه از این گل را که از نظر رنگ و عطر تنوع زیادی داشتند پدید آوردند. این گیاه آن چنان در کشور چین به شهرت رسید که به آن لقب گل پادشاه دادند. وارتیه های این گونه هنرمندان را به سوی خود جلب کرد. در همین زمان باغبانان اروپائی گونه P.Officinalis را در کلیساها می کاشتند و از آن به عنوان گیاه داروئی در رفع سینه درد استفاده می نمودند. در اواسط قرن هجدهم میلادی P.Lactiflora از چین وارد اروپا شد و بلافاصله پرورش دهنگان گل مشغول به کار شدند و طولی نکشید که صدها نوع از این گل پدید آمد. این گیاه از تیره آلاله Ranunculaceae از جنس په اونیا Paeonia و دارای گونه های بسیاری است. برگ های آن بزرگ و مرکب است و دارای گل های ساده، کم پَر و پُر پَر می باشد گل هائی به رنگ سفید، سرخ و صورتی. ارتفاع این گیاه بین ۵۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و عمر آن ۵۰ سال است. گل صد تومانی در برابر سرما مقاوم است. این گیاه از رشد تقریباً زیادی برخوردار است و فضای زیادی را اشغال می کند. هم چنین به مواد غذائی زیادی نیاز دارد. از کود کمپوست به مقدار کافی و کود سوپر فسفات به مقدار ۱۰۰ گرم برای هر متر مربع خاک در فصل پائیز می توان استفاده نمود. استفاده از کودهای فوق علاوه بر اصلاح خاک باعث گلدهی بیشتر این گیاه می گردد. گل صد تومانی تا زمان گلدهی که در اردیبهشت و خرداد ماه است به آب زیادی نیاز دارد. این نیاز در فصل زمستان کاهش می یابد. تکثیر این گیاه از طریق بذر، پیاز، قلمه و تقسیم بوته انجام می گیرد. تقسیم بوته راحت ترین روش است و در شهریور ماه انجام می گیرد. در این روش بوته هائی را در نظر بگیرید که قوی، شاداب، سالم و حداقل چهار سال عمر داشته باشند. برای تقسیم بوته، اطراف آن را با بیل کنده، سپس با تکیه دادن بوته بر بیل، بوته را بلند کرده خاک روی ریشه را بشوئید پس از حذف ریشه های زخمی بوته ها به زمین اصلی انتقال داده می شوند و در فاصله های ۱۰۰ الی ۱۲۰ سانتی متر در عمق مناسبی کاشته می شوند. بوته های کاشته شده در سال اول معمولاً ریشه کمی دارند ولی در دومین سال، رشد سریع تری می یابند. ● بیماری ها و آفات: ۱) سفیدک سطحی (Erysiphe ranunculi) ▪ عامل بیماری: قارچ ▪ نشانه ٔ بیماری: پوشش آردی سفید رنگ روی برگ ها ▪ علت: رطوبت نسبی، حرارت و مصرف بیش از حد کودهای ازته ▪ درمان: قارچ کش های گوگردی ۲) کپک خاکستری (Botrylis Cinerea) ▪ عامل بیماری: قارچ ▪ نشانهٔ بیماری: پوشش خاکستری سست و شکننده بر روی گیاه ▪ درمان: قارچ کش های مسی ۳) سایر آفات: کنه پیاز و غده Rhizoglyuse Chionpus، شته ها و شپشک های آرد آلود معروف ترین گل صد تومانی گل صد تومانی بوته ای P.lactiflora است که خود دارای گل های ساده و پُر پَر می باشد. از معروف ترین وارتیه های گل صد تومانی بوته ای ساده می توان از Leeuwen, Carrare, Duerer, Jaan Van نام برد که اندازهٔ آنها ۸۰ تا ۹۰ سانتی متر است. زمان گلدهی آنها اواخر خرداد و رنگ آنها سفید با پرچم های زرد رنگ است. در صورتی که انواع Nin Granat, Torpilleur, Hari Ai بین ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی متر قد دارند و گل هایشان قرمز رنگ است. از معروف ترین وارتیه های گل صد تومانی بوته ای پرپر می توان از Festive maxima با ۱۰۰ سانتی متر قد و گل های سفید با لکه های قرمز و گل های قرمز رنگ Martha bulloch نام برد. |
گل صد توماني Paeonia L. كه در زبان عرب به گل عود الصليب معروف ميباشد .
يكي از گلهاي ماندني بسيار زيبا است .
اين گل داراي اقسام زيادي ميباشد مانند :
1 ـ گل صدتوماني درختي P. moutan :
ساقه هاي آن چوبي و گلهايش پهن ميباشد . رشد اين گونه كم و زودتر از سه تا چهار سال پس از پيوند كردن گل نمي دهد .
از اين گونه در حدود 20 جور مختلف با گلهاي صورتي ، قرمز ، قرمز مسي ، قرمز گوشتي و سفيد بدست آورده اند كه در باغها كاشته ميشود.
گل صد توماني درختي احتياج به خاك قوي دارد ، گلهايش اواخر ارديبهشت و خرداد ماه باز ميشود .
براي زياد كردن اين گل شاخه هاي آنرا روي پايه صد توماني علفي پيوند اسكنه ميكنند .
پايه پيوند شده را بايد مدتي زير شاسي يا زير حباب شيشه اي محفوظ از تابش مستقيم آفتاب نگهداري كرد .
2 ـ گل صد توماني چيني P. sinensis :
گونه ماندني و داراي ريشه هاي تكمه اي با بوته انبوه و كرپه بقد و پهناي 70 تا 80 سانتيمتر ميباشد.
روي هر بوته اين گونه سه و بطور نادر چهار گل باز ميشود كه خوشبو است .
گلها در قسم اصلي كم پَر و در جورهائي كه بدست آمده و تعداد آن متجاوز از 220 جور مختلف است پُرپَر با رنگهاي متنوع از قرمز ، صورتي ، گوشتي ، بنفش ميباشد كه در بعضي از جورها گلهاي آن دو رنگ است مانند جورهاي زير :
الف ـ گل صدتوماني تريومف پاريس P. Triomphe de paris :
گلبرگهاي اطراف سفيد و ميان آن زرد ميباشد .
ب ـ گل صد توماني ستانلي P. Stanley :
گلبرگها ميانش صورتي و اطرافش سفيد است .
پ ـ گل صدتوماني مادام فورتادو Mme Furtado P.:
گلبرگها ميانش قرمز جگري و دورش صورتي تند است .
ت ـ گل صد توماني شاهي P. Imperiale :
گلهاي آن بشكل و اندازه هاي مختلف ميباشد .
در بعضي دوره گل خيلي پهن و در برخي كوتاه و تنك و ميانه گل غالبأ زرد طلائي است .
3 ـ گل صد توماني اوفيسيناليس P. officinalis :
اين قسم بزيبائي قسم چيني نيست ولي بيشتر كاشته ميشود .
گياهي بومي و از آنهم جورهاي پُرپَر ، صورتي ، سفيد ، سرخ جگري بدست آورده اند .
4 ـ گل صد توماني برگ كوچك P. tenuifolia :
قسم ديگري از اين گياه با برگهاي بريده بريده و گلهاي به رنگ سرخ جگري ميباشد .
در باغهاي گياه شناسي اقسام ديگري از اين گل مانند :
5 ـ گل صد توماني ويتمانيانا P. wittmanniana :
با گلهاي زرد روشن .
6 ـ گل صد توماني پارادوكسا P. paradoxa :
با برگهاي سبز مايل به كبود و گلهاي قرمز تيره يا قرمز روشن ديده ميشود .
گياه گل صد توماني علفي داراي خاصيت روستائي كامل و بيشتر بوسيله تقسيم پاجوشهاي ريشه در پائيز يا اواخر اسفند آنرا زياد ميكنند .
ولي بايد در نظر داشت كه تقسيم ريشه گل صد توماني زودتر از 3 يا 4 سال يكمرتبه نبايد صورت گيرد والا بوته هائيكه زودتر جابجا شوند هيچوقت گل نخواهند داد .
اين گياه چون انبوه و كرپه است براي كاشتن روي چمن زارها و باغات بسيار مناسب و زيباست .
خاك مناسب براي گل صد توماني زمينهاي رسي شني ميباشد .
تكثير :
براي زياد كردن گل صد توماني درختي و علفي همانگونه كه در هر مورد جداگانه توضيح داده شد عمل ميكنند .
الف ـ تكثير گل صدتوماني درختي :
براي زياد كردن اين گل شاخه هاي آنرا روي پايه گل صد توماني علفي پيوند اسكنه ميكنند .
پايه پيوند شده را بايد مدتي زير شاسي يا زير حباب شيشه اي محفوظ از تابش مستقيم آفتاب نگهداري كرد .
ب ـ تكثير گل صد توماني علفي :
گياه گل صد توماني علفي داراي خاصيت روستائي كامل و بيشتر بوسيله تقسيم پاجوشهاي ريشه در پائيز يا اواخر اسفند آنرا زياد ميكنند .
ولي بايد در نظر داشت كه تقسيم ريشه گل صد توماني زودتر از 3 يا 4 سال يكمرتبه نبايد صورت گيرد والا بوته هائيكه زودتر جابجا شوند هيچوقت گل نخواهند داد .
گیاهانی علفی، چند ساله برگها متناوب ، مرکب ، بدون گوشوارک، گل ها معمولاً منفرد ، نر، ماده ، بزرگ، منظم ، زیر تخمدانی (تخمدان فوقانی) کاسبرگ ها، پنج تایی ، جدا ، ناجور شکل، دائمی در حالت میوه گلبرگ ها جدا، پرچم ها متعدد ، برونگرا ( از مرکز به طرف بیرون گرد) برچه ها جدا روی طبق (صفحه ای مدور و تخت گوشتی) قرار گرفته. میوه گروهی از 2-8 برگه (فولیکول) هر کدام دارای چندین دانه.
این تیره گاهی با تیره Ranunculaceae ادغام می شود و گاهی نیز بصورت جدا مطرح است.
در ایران یک جنس و دو گونه دارد که فراوانترین آن ها گل صدتومانی Paeonia Witmanniana است.
